人權，簡單講，是咱人從出世就有，是自然權利，按照自然法的解說，人權是所有的人攏有，袂當刣捒擲掉的權利，支持這種觀點的人，認為自由佮維持合理的生活品質，是做人的基本條件。
Jîn-kuân, kán-tan kóng, sī lán lâng tsîng tshut-sì to̍h ū, sī tsū-jiân kuân-lī. Àn-tsiàu Tsū-jiân-huat ê kái-sueh, jîn-kuân sī sóo-ū ê lâng lóng ū, buē-tàng thâi sak tàn-tiāu ê kuân-lī. Tsi-tshî tsit-tsióng kuan-tiám ê lâng, jīn-uî tsū-îu kah uî-tshî ha̍p-lí ê sing-ua̍h phín-tsit, sī tsò-lâng ê ki-pún tiâu-kiānn.
咱講假使有一種權利是袂得取消或者提掉的，按呢這就是咧講這種權利袂使予人提來施捨、提來買賣，伊無需要受人批准，嘛無人會當限制，可比講，一个人袂使共家己賣予人做奴，因為無人有權按呢做，包括本身。
Lán kóng ká-sú ū tsi̍t-tsióng kuân-lī sī bē-tit tshú-siau hi̍k-tsiá the̍h-tiāu ê, án-ne tse to̍h-sī leh kóng tsit-tsióng kuân-lī buē-sái hōo lâng the̍h-lâi si-sià, the̍h-lâi bé-bē, i bô su-iàu sīu lâng phue-tsún, mā bô lâng ē-tàng hān-tsè. Khó-pí-kóng, tsi̍t-ê lâng bē-sái kā ka-kī bē hō· lâng tsò lô·, in-uī bô lâng ū kuân án-ne tsò, pau-kuah i pun-sin.
若欲講權利本身是一个範圍真闊的概念，按呢，權利就有百百種，每一種權利的性質佮內含凡勢就無仝款，有的人認為一切權利攏是袂當人為來共伊取消抑是擲掉，不而過嘛有人無同意這種觀點，怹認為並毋是所有的權利攏袂使去共取消，自古早到甲這陣，無仝觀點的派別就是按呢不斷咧相諍，直直咧理論。
Nā beh kóng kuân-lī pun-sin sī tsi̍t-ê huān-uî tsin khuah ê khài-liām, án-ne, kuân-lī to̍h ū pah-pah-tsióng, muí-tsi̍t-tsióng kuân-lī ê sìng-tsit kah luē-hâm huān-sè to̍h bô kāng-khuán. Ū-ê lâng jīn-uî it-tshè kuân-lī lóng sī buē-tàng jîn-uî lâi kā i tshú-siau a̍h-sī tàn-tiāu, put-jî-kò mā ū-lâng bô tông-ì tsit-tsióng kuan-tiám, in jīn-uî pīng m̄-sī só·-ū ê kuân-lī lóng bē-sái khì kā tshú-siau. Tsū kó·-tsá kàu-kah tsit-tsūn, bô-kâng kuan-tiám ê phái-pia̍t to̍h sī án-ne put-tuān teh sio-tsènn ,ti̍t-ti̍t leh lí-lūn.
總是，有的權利，佇一般正常的情況之下是神聖不可侵犯的，比論生存權、起訴權、毋做人奴隸的權利、毋予人偏的權利、毋受人凌遲(凌治)的權利。
Tsóng--sī, ū-ê kuân-lī, tī it-puann tsìng-siông ê tsîng-hóng tsi-hā sī sîn-sìng put-khó tshim-huān ê. Pí-lūn sing-tsûn-kuân, khí-sò·-kuân, m̄ tsò lâng lô·-lē ê kuân-lī, m̄ hông phinn ê kuân-lī, m̄ sīu lâng lîng-tî (lîng-tī) ê kuân-lī.
世界人權宣言
聯合國佇1948年發表"世界人權宣言" (http://www.unhchr.ch/udhr/lang/chn.htm) ，這是一套人權的標準，是專工咧比較各國政府、各組織團體佮每一个人對互相之間的行為，按怎來相處佮包容的，世界人權宣言提出一个概念：
Sè-kài jîn-kuân suan-giân
Liân-ha̍p-kok tī it kiú sù pat nî huat-piáu "Sè-kài jîn-kuân suan-giân" (http://www.unhtsr.ts/udhr/lang/tsn.htm). Tse sī tsi̍t-thò jîn-kuân ê phiau-tsún, sī tsuan-kang leh pí-kàu kok-kok tsìng-hú, kok tsoo-tsit thuân-thé kah muí-tsi̍t-ê lâng tuì hiōng-sio tsi-kan ê hîng-uî, án-tsuánn lâi siong-tshù kah pau-iông ê. Sè-kài jîn-kuân suan-giân thê-tshut tsi̍t-ê khài-liām:
佇功能域內的人權是普遍存在的，不可分割的，自出世就已經俱備的。
tī kong-lîng-hi̍k lāi ê jîn-kuân sī phóo-piàn tsûn-tsāi ê, put-khó hun-kuah ê, tsū tshut-sì to̍h í-king kū-pī ê.
世界人權宣言明確限制國家的行為，國家對公民的義務(雙層的含義，嘛包括權利在內)。
Sè-kài jîn-kuân suan-giân bîng-khak hān-tsè kok-ka ê hîng-uî, kok-ka tuì kong-bîn ê gī-bū (siang-tsân ê hâm-gī, mā pau-kuah kuân-lī tsāi-lāi).
世界人權宣言的主要內容路尾ôan-á增加二本俱備法律約束力的公約：
- 公民佮政治權利國際公約 [1] (http://www.unhchr.ch/html/menu3/b/a_ccpr.htm) (1966年開放簽署，1976年3月 23號生效)
- 經濟、社會佮文化權利國際公約[2] (http://www.unhchr.ch/html/menu3/b/a_cescr.htm) (1966年開放簽署，1976年1月3號生效)。
Sè-kài jîn-kuân suan-giân ê tsú-iàu luē-iông lōo-bué uân-á tsing-ka nn̄g-pún kū-pī huat-lu̍t iok-siok-li̍k ê kong-iok:
- Kong-bîn kah Tsìng-tī Kuân-lī Kok-tsè Kong-iok [1] (http://www.unhchr.ch/html/menu3/b/a_ccpr.htm) (it kiú lio̍k lio̍k nî khai-hòng tshiam-sú, it kiú tshit lio̍k nî sann ge̍h jī-sann hō sing-hāu)
- King-tsè, Siā-hue kah Bûn-huà Kuân-lī Kok-tsè Kong-iok [2] (http://www.unhchr.ch/html/menu3/b/a_cescr.htm) (it kiú lio̍k lio̍k nî khai-hòng tshiam-sú, it kiú tshit lio̍k nî it ge̍h sann hō sing-hāu).
其他較重要的人權公約包括：
- 預防和懲罰種族滅絕罪行公約[3] (http://www.unhchr.ch/html/menu3/b/p_genoci.htm) (1951年生效)
- 禁止酷刑公約[4] (http://www.unhchr.ch/html/menu3/b/h_cat39.htm) (1984年生效)
- 消除任何形式種族歧視國際公約[5] (http://www.unhchr.ch/html/menu3/b/d_icerd.htm) (1969年生效)
- 消除任何形式婦女歧視國際公約[6] (http://www.un.org/womenwatch/daw/cedaw/frame.htm) (1981年生效)
- 聯合國兒童權利公約[7] (http://www.unicef.org/crc/crc.htm) (1989年生效)
- 國際刑事法庭羅馬法規(2002年生效)
Kî-thann khah tiōng-iàu ê jîn-kuân kong-iok pau-kuah:
- Ū-hông hām Tsîng-huat Tsíng-tso̍k Bia̍t-tsua̍t Tsuē-hîng Kong-iok [3] (http://www.unhchr.ch/html/menu3/b/p_genoci.htm) (it kiú ngóo it nî sing-hāu)
- Kìm-tsí Khok-hîng Kong-iok [4] (http://www.unhchr.ch/html/menu3/b/h_cat39.htm) (it kiú pat sù nî sing-hāu)
- Siau-tû Jīm-hô Hîng-sik Tsíng-tso̍k Kî-sī Kok-tsè Kong-iok [5] http://www.unhchr.ch/html/menu3/b/d_icerd.htm) (it kiú lio̍k kiú nî sing-hāu)
- Siau-tû Jīm-hô Hîng-sik Hū-lú Kî-sī Kok-tsè Kong-iok [6] (http://www.un.org/womenwatch/daw/cedaw/frame.htm) (it kiú pat it nî sing-hāu)
- Liân-ha̍p-kok Jî-tông Kuân-lī Kong-iok [7] (http://www.unicef.org/crc/crc.htm) (it kiú pat kiú nî sing-hāu)
- Kok-tsè Hîng-sū Huat-tîng Lô-má huat-kui (nn̄g-tshing khòng jī nî sing-hāu)
- 這篇文章是對河佬百科(Holopedia)的："Jîn-kôan"改來的，原本文章的作者請看伊的編輯歷史。
