Pòo-tē-hì (布袋戲) sī tsi̍t-tsióng tē-hng hì-kio̍k, Bân-lâm pòo-tē-hì tsú-iàu lîu-hîng tī Bân-lâm kah Tâi-uân, pīng-tshiánn tī Tâi-uân tit-tio̍h tsin tuā ê kái-liông, siāng tshut-miâ--ê, pí-lūn N̂g Tsùn-hiông pòo-tē-hì, sǹg-sī Tâi-uân tiān-sī pòo-tē-hì ê tāi-piáu, i ê piáu-ián gē-su̍t kah gí-giân hong-keh ū tsin-kuân ê tsuí-tsún. Pòo-tē-hì tī Tâi-uân sīm-tsí huat-tián tsiânn-tsuè tsi̍t-khuán lîu-hîng bûn-huà.
Íu-kuan pòo-tē-hì ê kì-tsài[]
Pòo-tē-hì, tī Tiong-kok bîn-kan, mā kiò-tsuè tshíu-tiong ka-lé, i ê li̍k-sú hàm-hàm kú-tn̂g. Kin-kù Bú-lîm kū-sū kah Tang-kiann bāng-huâ-lio̍k ê kì-tsài, Tiong-kok Sòng-tāi ê sî to̍h í-king ū pòo-tē-hì ê piáu-ián tshut-hiān tī kiong-tîng iàn-huē tang-tiong.
Bân-lâm pòo-tē-hì siāng-tsá tshut-hiān tī Bîng-tiâu Ka-tsīng ê sî-tāi. Thuân-suat kóng, Tsuân-tsiu sìu-tsâi Nîu Píng-lân (梁炳鳞), in-uî khó kong-bîng bô-tiâu, sim-tsîng ut-tsut, ū tsi̍t-kang i tsio pîng-íu tàu-tìn khì Tsuân-tsiu Khai-guân-si thiu-tshiam pak-kuà, siòng-miā-sian tī i ê tshíu-tsíunn siá liáu gōo-ê jī kong-bîng tsāi tsiáng-tiong. Lái kóng tsit-ê Nîu--sian-si tsîng uì Khai-guân-sī tò-tńg-lâi liáu-āu, mā m̄-bat koh khó-tio̍h kong-bîng, i khuànn-phuà lîu-liōng tī ke-thâu-hāng-bué, kóng-kóo tōo ji̍t-tsí, in-uī kiann kiàn-siàu, thiau-kang iōng tsi̍t-tè pòo-lî-á lia̍h bīn, bô ài hō·-lâng jīn tshut i lâi, i tsú-ngóo kái-sueh kóng tse hō-tsuè keh lî-á kóng-kó·. Ū tsi̍t-ji̍t, tsi̍t-ê ka-lé-hì ê sai-hū mā lâi thiann Nîu sìu-tsâi kóng-kóo. Tsit-ê ka-lé-ang-á ê sai-hū kám-kak Nîu sìu-tsâi kóng-kóo kóng liáu tsin-tsiànn tsán, iu-kî gí-giân tshù-bī koh kho̍k-khe (tshiò-khue), kòo-sū kóng-kah khiā-tsin-khiā-hiān. Liáu-āu, tsit-ê ka-lé-sai tsuânn kiàn-gī Nîu sìu-tsâi kóng-kóo ê sî to̍h-ài tshíu theh ka-lé-ang-á, ná kóng ná lāng, pīng-tshiánn kà i lāng ka-lé-ang-á ê phiat-pōo. Tse í-āu, tī Bân-lâm tē-khu to̍h ta̍uh-ta̍uh-á tshut-hiān tsit-tsióng tshíu-tiong ka-lé-hì, in-uī ka-lé-ang-á ê sin-khu sī iōng pòo tsò ê lâng-á-pak, tshin-tshīunn pòo-tē, tsāi-tuē ê peh-sènn tsuânn kā i hō-tsuè pòo-tē-hì.
Put-jî-kò līng-guā koh ū tsi̍t-tsióng kóng-huat, kóng he sī in-uī piáu-ián ê ke-si-thâu-á tsin kan-tan, kan-ta ū tsi̍t-kha pòo-tē to̍h ē-tàng sì-kè khì piáu-ián, sóo í kiò-tsuè pòo-tē-hì.
Bûn-jī kì-tsài kóng, pòo-tē-hì khai-sí tī Tsuân-tsiu tsit-ê sóo-tsāi sî-kiânn--khí-lâi, tsha-put-to sī tī Tshing-tiâu Khiân-liông ê sî-tāi. tī Tshing-tāi, Tsuân-tsiu-hú kuán-ha̍t tsi-hā ê gōo-ê kuān lóng-ū tsuan-tê leh lāng pòo-tē-hì thàn-tsia̍h ê ka-tso̍k.
Pòo-tē-hì ê phài-hē[]
Kóo-tsá lâng kóng, pòo-tē-hì tāi-sing tshut-hiān tī Tsuân-tsiu-hú gōo-ê kuān, lōo-bué tsiah-koh thuân kàu Tsiang-tsiu-hú tsit kak-sì, tio̍k-tsiām hîng-sîng nn̄g-ê bô-siâng ê phài-pia̍t. Tsóng--ê lâi kóng, Tsuân-tsiu ê pòo-tē-hì hōo-lâng kiò-tsuè lâm-phài, Tsiang-tsiu ê pòo-tē-hì hō-tsò pak-phài. Lâm-phài ê piáu-ián sī môo-hóng Tsuân-tsiu tsāi-tē ê ka-lé-hì, iōng tsíng-thâu-á lāng, tse to̍h-sī ka-lé tsíunn-tiong pan, līng-guā nā-sī môo-hóng lê-hn̂g-hì piáu-ián--ê, kiò-tsuè lê-hn̂g-tsíunn. Pak-phái ê piáu-ián hong-sik tsú-iàu sī môo-hóng Kiann-kio̍k, sóo-í lâng kiò-tsuè kiann-pan-thé.
Guā-pōo-thâu ê liân-kiat[]
- Tsit phinn sī uì Hô-ló-pah-kho(Holopedia) ê : "Pò͘-tē-hì" kái lâi ê. Guân-pún ê tsok-tsiá tshiánn khuànn i êpian-tsi̍p li̍k-sú.